نویسنده: دکتر فهیمه باقری امیری
دانشجوی دوره Ph.D اپیدمیولوژی دانشگاه تهران
Fbagheriamiri@yahoo.com
مقدمه
تب‌های خونریزی‌دهنده ویروسی، سندروم‌های متنوعی از بیماری‌های خونریزی‌دهنده هستند که با کاهش استحکام مویرگ‌ها تا شوک‌های شدید و حاد منجر به مرگ دیده می‌شوند. معمولاً با سندروم بالینی تب، دردهای عضلانی، ضعف، بی‌حالی و خونریزی و در بعضی موارد با افت فشار خون، شوک و مرگ همراه هستند و به طور کلی به 4 دسته منتقله به وسیله کنه (مانندCCHF)، منتقله به وسیله پشه (Rift Valley Fever وDangue Fever )؛ منتقله به وسیله جوندگان (Hantavirus) و انتقال نامعلوم (Ebola & Marborg) تقسیم می‌شوند. این تب‌ها، نوعی از بیماری‌های قابل انتقال بین حیوان و انسان هستند که توسط گروه متنوعی از ویروس‌های RNAدار ایجاد می‌شوند.
تب خونریزی‌دهنده کریمه- کنگو یکی از تب‌های خونریزی‌دهنده ویروسی است که در آفریقا، آسیا و برخی قسمت‌های اروپا به شکل وسیع اتفاق می‌افتد. عامل این بیماری از جنس نایروویروس و از خانواده بونیاویریده است. 31 گونه کنه مختلف به‌ویژه کنه هیالوما ناقلان اصلی بیماری محسوب می‌شوند. انسان‌ها میزبان اتفاقی ویروس محسوب می‌شوند.
اولین مورد اثبات شده بیماری در منطقه کریمه شوروی سابق در سال 1944 میلادی ثبت شده است. ویروس عامل این بیماری در سال 1956 نیز در کنگو از خون یک بیمار تب‌دار جدا شد. ارتباط بین این دو محل گزارش بیماری و توجه به نشانه‌های اصلی بیماری (تب و خونریزی) باعث شد تا بیماری، تب خونریزی‌دهنده کریمه- کنگو (Crimean-Congo Haemorrhagic Fever) نامیده شود.
اپیدمیولوژی
چرخه انتقال بیماری بین انواعی از حیوانات وحشی و اهلی توسط کنه برقرار می‌شود. همچنین ویروس می‌تواند در کنه‌ها از طریق مراحل مختلف زندگی، انتقال به نسل بعد و نیز هنگام جفت‌گیری منتقل شده و بدین ترتیب بقای خود را در بدن ناقلان حفظ کند. کنه‌های آلوده می‌توانند مهره‌داران را از طریق گزش آلوده کنند. مهره‌داران نقش مهمی را در توسعه چرخه ویروس در طبیعت دارند. دام‌های اهلی مختلف(گوسفند، گاو، بز و شترمرغ)، گیاه‌خواران بزرگ وحشی، خرگوش و جوجه تیغی می‌توانند به این ویروس آلوده شوند. ویروس در بدن این جانوران، موجب بیماری تحت بالینی می‌شود پرندگان (به استثنای شتر مرغ) نسبت به ویروس حساسیت نداشته، اما در تکثیر و انتشار کنه‌های ناقل از اهمیت زیادی برخوردار است. روش‌های زیر، راه‌های انتقال بیماری محسوب می‌شوند:
انتقال انسان به انسان: به این روش، انتقال بیمارستانی نیز گفته می‌شود. انتقال بیمارستانی در میان کارکنان بهداشت و مراقبت از سلامت بیماران مبتلا، گزارش شده است که از طریق دهان، بینی، لثه، واژن و زخم پوستی از بیمار با نشانه‌های خونریزی منتقل می‌شود.
انتقال کنه به انسان: بیماری در طی گزش کنه‌های نرم و سخت آلوده، به‌ویژه کنه‌های سخت به انسان منتقل می‌شود.
انتقال حیوان به انسان: بیماری در اثر تماس مستقیم انسان با خون و بافت حیوان آلوده، به او منتقل می‌شود. به همین جهت افرادی که در شغل‌هایی اشتغال دارند که با دام‌ها سر و کار دارند مانند چوپانی، قصابی، کارکنان کشتارگاه و دامپزشکان، در خطر بالایی قرار دارند. در ایران بیشترین موارد گزارش شده از میان همین گروه بوده است.
انتقال حیوان به کنه و کنه به حیوان: کنه در دوران لاروی، از پستانداران کوچک مانند خرگوش، ویروس را گرفته و تا دوران بلوغ در خود حفظ می‌کند. در دوران بلوغ، ویروس را به حیوانات بزرگ مانند دام‌ها منتقل می‌کند.
انتقال کنه به کنه: ویروس از تمامی مراحل زندگی کنه جدا شده است که هر دو انتقال مادر به تخم و انتقال از دوره لاروی به بالغ را پیشنهاد می کند.
انتقال مادری بیماری به جنین نیز در مواردی مشاهده شده است.
مهم‌ترین فاکتورهای ایجاد کننده نوپدیدی و طغیان تب خونریزی‌دهنده کریمه- کنگو در اوراسیا (اروپا و آسیا)، تغییرات محیطی، تراکم کنه‌ای، افزایش تعداد میزبانان مهره‌دار، جابه‌جایی دام‌های اهلی، مهاجرت پرندگان یا حمل و نقل کردن آن‌ها و تغییرات آب و هوایی است.
پیشگیری و کنترل بیماری
کنترل کنه‌ها با کنه‌کش (ترکیبات شیمیایی که کنه‌ها را از بین می‌برد) تنها انتخاب واقع‌بینانه برای مدیریت خوب در تولیدات دامی است. افرادی که در مناطق اندمیک زندگی می‌کنند، باید معیار‌های محافظت شخصی را رعایت کنند که شامل نرفتن به مناطقی که ناقل کنه به میزان زیاد، به‌ویژه در فصل فعالیت کنه‌ها (بهار تا پاییز)، بررسی منظم لباس‌ها و پوست از نظر حضور کنه و در صورت وجود در آن‌ها از بین بردن کنه و استفاده از دورکننده‌ها می‌باشد. افرادی که با دام‌ها کار می‌کنند و یا در محیط اندمیک زندگی می‌کنند؛ می‌توانند تدابیر عملی برای محافظت از خود اتخاذ کنند که شامل استفاده از دورکننده‌ها روی پوست و لباس و نیز پوشیدن دستکش یا هر لباس محافظتی دیگر برای جلوگیری از تماس با بافت یا خون آلوده می‌شود. اجتناب از برخورد با ویروس تب خونریزی‌دهنده کریمه- کنگو یا به حداقل رساندن مواجهه، مؤثرترین راه برای جلوگیری و کنترل بیماری است. مدیریت کنه‌ها در جمعیت دام‌ها باید صورت گیرد. کارکنان سلامت باید لباس‌های محافظ استفاده کنند. هر کار آزمایشگاهی با ویروس تب خونریزی‌دهنده کریمه- کنگو تنها در امنیت زیستی بالا یعنی سطح 4 (BSL-4) انجام شود.
دریافت مقاله کامل
:: موضوعات مرتبط:
مقالات علمی اعضا،
،
:: برچسب‌ها:
کریمه کنگو,
CCHF,
آمار
وب سایت:
